Xitanos de Brasil piden respecto e inclusión en políticas públicas
Axencia Brasil Brasilia

O que estamos reivindicando? Todo?.

É así que o cigano Carlos Calon resume as demandas do pobo itinerante. Integrante do Centro de Estudos e Discusións Romani, Calon é unha dos liderados ciganas que participan da 4ª Conferencia Nacional de Promoción da Igualdade Racial (Conapir), realizada desde o último luns (28), en Brasilia.

En medio ás discusións de propostas de enfrontamento ao racismo e outras formas de prexuízo, os ciganos marcaron presenza con súa cultura e tamén con varias pautas negligenciadas hai décadas polo Poder Público. ?O máis importante para nós é saúde, educación, territorio e respecto, o goberno municipal non nos respecta, non nos atende, non nos ve?, protestou Carlos Carlon.

A invisibilidade é expresada na falta de datos atualizados sobre a comunidade cigana no Brasil. O último levantamento foi feito en 2014 polo Instituto Brasileiro de Xeografía e Estatística (IBGE). Aquel ano, o instituto rexistrou a existencia de acampamentos ciganos en 22 estados brasileiros. Algunhas estimativas apuntan que viven no Brasil de 600 a 800 mil ciganos, mais as comunidades cren que o número é moi maior.

É un pobo esquecido. A xente chegou no Brasil en 1574, entón son máis de 400 anos de anonimato. O noso obxectivo é ser recoñecido como brasileiros de orixe cigana, porque querendo ou non a xente formou parte da construción dese país. E o Estado non sabe quen somos, onde estamos e moi menos canto somos?, critica Maura Piemonte, cigana da etnia Calon.

Segundo Maura, que tamén integra a Comisión Nacional de Pobos e Comunidades Tradicionais, practicamente 90% do pobo Calon é analfabeto. ?Xera desemprego, problemas de saúde, dependencia, fica o pobo ocioso, abandonado a súa propia sorte?, completa a cigana.

Maura Piemonte participa da 4ª Conferencia Nacional de Promoción da Igualdade Racial (Conapir), no Centro Internacional de Convencións do Brasil.

Maura tamén traballa para desenvolver políticas específicas para as mulleres ciganas, principalmente para protexelas de situacións de violencia. ?Un dos meus maiores obxectivos é empoderar a muller cigana, porque quen sofre máis é a mulherada dentro da barraca. É moi difícil vostede estar de madrugada e a policía invadir seu acampamento, botando fogo, xogando as comidas fóra. É doloroso e non temos para onde correr, non adianta un cigano ir para porta da delegación reclamar, porque el vai prendido?, relata.

O asunto foi debatido no inicio desta semana na Procuradoria-Xeral da República, que recomendou, por medio da Cámara de Poboacións Indíxenas e Comunidades Tradicionais, que o IBGE inclúa os ciganos no próximo Censo demográfico e nas pescudas de informacións básicas municipais. O Ministerio Público argumenta que a falta de datos prexudica a elaboración e aplicación, polos gestores públicos, de políticas específicas para o pobo cigano.

Esta semana, os grupos ciganos aínda participaron de audiencia pública no Senado Federal na cal pediron a aprobación do Estatuto do Cigano. O proxecto destaca o deber do Estado de garantir aos ciganos igualdade de oportunidades no acceso ás políticas de desenvolvemento económico e social, en todas as áreas, como saúde, educación, traballo, vivenda e cultura.

Ciganos da etnia Rom tamén reforzaron a petición por respecto e inclusión. ?Nós temos que inserir a historia do cigano na historia do Brasil, porque aí o neno aprende a respectar?, suxire o cigano Mio Vacite, presidente da Unión Cigana do Brasil.

Plano Nacional
En nota, o Ministerio dos Dereitos Humanos confirma que hai carencia de atención do Poder Público á cuestión cigana e escaseza de datos referentes a eses pobos. O goberno ten rexistro da existencia de pobos das etnias Calon, Rom e Sinti. Nin todos son nômades. Algúns viven en acampamento e ranchos como os Calon.

Pequisa do IBGE mostra que, do total de 5.570 municipios brasileiros, 195 declaran que executan programas e accións para ciganos. Segundo o ministerio, desde 2011, máis de 13 mil familias ciganas foron incluídas no Catastro Único de Programas Sociais do goberno federal para recibir o beneficio do Bolsa Familia.

O Secretario Especial de Políticas de Promoción da Igualdade Racial (Seppir), Juvenal Araújo, participa do programa Por dentro do Goberno.

En 2016, o ministerio instituíu, por medio da Seppir, o Plano Nacional de Políticas para Pobos Ciganos, que ten entre as accións prioritarias os servizos de documentación e rexistro civil dos ciganos, capacitación de defensores públicos, inclusión en políticas sociais e de infraestrutura, como o Miña Casa, Miña Vida e o Luz para Todos, alén de proxectos de regularização fundiária e de valorização da cultura cigana.

Os ciganos aínda están loitando por políticas que xa conseguimos para a poboación negra. Para vostede ter unha idea, foi só a partir de 2016 que esta secretaría creou o Plano Nacional de Políticas para os Pobos Ciganos. O noso embate tamén é por unha mobilización no Congreso Nacional para a aprobación do Estatuto dos Pobos Ciganos, como temos o Estatuto da Igualdade Racial?, destacou o secretario da Seppir, Juvenal Araújo.

Conapir
Alén dos ciganos, indíxenas, grupos de lésbicas, gays, bissexuais, transgêneros e transexuais (LGBT’s) e relixiosos de matriz africana se reúnen na 4ª Conapir desde o último luns (28). Os distintos grupos étnicos e de minorías discuten xunto a especialistas, pescudadores de varias áreas e gestores públicos estratexias de enfrontamento ao racismo e outras formas de discriminación racial e étnica.

O evento termina hoxe (30) coa divulgación dun documento con todas as propostas levantadas durante os debates. A Conapir deste ano tivo como tema ?O Brasil na Década Internacional do Afrodescendente?, con destaque para os temas de recoñecemento, xustiza, desenvolvemento e igualdade de dereitos. O evento foi organizado polo Consello Nacional de Promoción das Políticas de Igualdade Racial (CNPIR), con apoio do Ministerio dos Dereitos Humanos e da Secretaría Nacional de Promoción da Igualdade Racial (Seppir).